Asgari Ücret Hakkında Tüm Merak Edilenler: Kim, Ne Kadar İstiyor?

Asgari ücret, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) de belirlediği şekilde ‘her çalışana ülkesinin ve zamanın koşullarına göre makul bir yaşamı sürdürebilmesi için uygun bir ücret ödenmelidir’ ilkesi temeline dayanan, bir işçinin sağlıklı yaşam için gerekli gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi temel ihtiyaçlarının günlük fiyatları üzerinden hayatını devam etmeye yarayacak düzeyde alması gereken ücrettir.

Dünyada asgari ücreti uygulayan ilk ülke 1894’te Yeni Zelanda’dır. İlk asgari ücret endeksi 45 ürünün fiyatı esas alınarak belirlenmiştir. 1900’lerin başında Avrupa’ya yayılmıştır.

Türkiye’de asgari ücret 3008 sayılı ve 1936 tarihli İş Kanunu ile erken Cumhuriyet döneminde mevzuata girse de 1951 yılında uygulanmaya başlarken, 1967 yılına dek mahalli komisyonlarca, 1968 sonrası Asgari Ücret Tespit Komisyonu ile belirlenmiştir.

Asgari ücret, Temmuz 2023’te yapılan son düzenlemeyle net olarak 11.402,32 TL olurken, aylık brüt 13.414,50 TL ve işverene maliyeti de 15.762,4 TL.

Türkiye’de DİSK-AR’ın son çalışmasına göre, asgari ücretin yüzde 5 fazlasına kadar çalışan oranı yüzde 37,5 seviyesinde olurken, Türkiye’de istihdam edilen 31 milyon 686 bin kişi içinde bu orana göre yaklaşık 12 milyon kişi asgari ücret kazanıyor.

Avrupa Birliği’nde asgari ücretli çalışan ortalaması yüzde 9 olurken, Almanya’da bu oran yüzde 5, en yüksek olan Macaristan’da yüzde ve Romanya’da yüzde 21 seviyesinde.

Asgari ücret rakamı, son yıllarda giderek artan oranda ortalama maaş haline gelirken, zam oranı da diğer ücretlerde baz alınabiliyor. Bir de asgari ücretle birlikte işsizlik maaşı, kıdem tazminatı, genel sağlık sigortası primleri, askerlik ve doğum borçlanması, isteğe bağlı sigorta primleri, staj ücretleri, rapor ücretleri gibi ödemeleri de etkiliyor.

Asgari ücret, Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda yasayla belirlenmiş şekilde işçi, işveren ve hükümetin 5’er temsilciyse toplamda 15 kişilik bir çalışmayla belirleniyor. Komisyon, ilk olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı ya da temsilcisi tarafından toplantıya çağrılarak takvim belirleniyor. Aralık ayında dört kez toplanan komisyon sonraki toplantıda işçi kesimine, sonrasında işveren kesimine misafir oluyor ve rakamlar konuşuluyor. Son toplantıda da rakamın belirlenmesi üzerine toplanılıyor. Komisyonun belirlediği asgari ücret düzeyi 10 üyenin katıldığı toplantıda oy çokluğuyla alınan bir karar olurken, oylar eşit olduğunda Komisyon başkanın yani bakanlık yetkilisinin oyu çoğunluk sayılıyor.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın açıklamasına göre, ilk toplantı 11 Aralık Pazartesi günü saat 14.00’te yapılacak.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, asgari ücret için ‘Bir kez verilecek zamla bu iş biter’ derken, ‘Biz vatandaşımızı bugüne kadar enflasyona ezdirmedik ve ezdirmeyiz’ ifadelerini kullandı. 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, asgari ücret için rakam telaffuz etmezken, ‘enflasyona ezdirmeme’ ve ‘tek zam’ söylemleriyle dikkat çekti. 

İşçi temsilcisi TÜRK-İŞ Genel Başkanı Ergün Atalay ise ‘tek zam’ söylemine tepki gösterirken, açlık sınırının taban olacağı biliniyor.

Gazeteci Deniz Zeyrek ve Cem Küçük, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in 16 bin lira olmasını istediğini açıklamıştı. 

Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Ali Hakan Kara’nın hesaplamasına göre asgari ücret 17.500 TL olacak.

Yapay zeka 15.707 TL olarak beklentiyi hesapladı. 

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Uzmanı Özgür Erdursun ’20 bin lira olacak’ derken, Ali Tezel de ’16 bin lirayı aşmayacak’ dedi.